Tumba francesa

Fi Wikipedia
Tumba francesa
music genre, type of dance
Subclass ofmusic of Cuba Sesa mu
Country of originCuba Sesa mu
Intangible cultural heritage statusRepresentative List of the Intangible Cultural Heritage of Humanity, Masterpieces of the Oral and Intangible Heritage of Humanity Sesa mu
Described at URLhttps://ich.unesco.org/en/RL/00052, https://ich.unesco.org/fr/RL/00052, https://ich.unesco.org/es/RL/00052 Sesa mu

Tumba Francia yɛ wiadze Afro-Cubanfo asaw, ndwom, na sanku bɔ a epue wɔ Oriente, Cuba. Nkoa a wofi Franse etubraman Saint-Domingue (a ekyir yi ɔbɛyɛɛ Haiti man) a hɔn wuranom san kɔtraa Cuba epuei afa mu mbeae wɔ nkoa etuatsew no ekyir wɔ 1790 mfe no mu na wɔdze bae. Dɛm ndwom no nyaa mpontu wɔ afeha a ɔtɔ do 19 ewiei ber a wɔhyehyɛɛ Fransefo Ɔdamoa fekuw ahorow, a no mu ebiasa pɛr na ɔda ho ara wɔ hɔ no.

Su[sesa mu | sesa ekyirsɛm]

Tumba Française ka ndwom a tsetsesɛm a ofi Afrika Atɔe Afa mu, Bantu, Franse na Spain ahyɛse bom[1][2]. Cuba mbusuakuw ndwom ho abemfo gye tom dɛ asɛmfua ‘tumba’ fi Bantu na Mandinka nsɛmfua a wɔdze gyina hɔ ma sanku mu. Wɔ Cuba no, wɔdze asɛmfua tumba dzi dwuma dze kyerɛ sanku, ndwontofo kuw na agor no ankasa wɔ Franse tumba mu.

Sanku Bɔ[sesa mu | sesa ekyirsɛm]

Tumba francesas no, guadodzeyɛfo bi a wɔfrɛ no Mayora de Plaza na ɔkyerɛ no kwan. Mpɛn pii no, ndwom a wɔyɛ no yie a wɔayɛ no yie wɔ Spain na Franse kasa mu patois a wɔdze afrafra a wɔfrɛ no Kreyol Cubano anaa Patuá Cubano a ndwontofo panyin (Composé) na ɔhyɛɛ ase. Wɔ nyienyim asɛm no ekyir no, wɔbɔ Catá (a ɔyɛ ndua a ɔyɛ krukruba a wɔdze ndua ebien abɔ do), na ndwom a wɔdze si alternates alternates frɛ ne mbuae a ɔnye mbea ndwontofo kuw bi (Tumberas) bɔ ndwom.

Ber a catá no dze beat no esi hɔ ekyir no, wɔbɔ tumba ebiasa no. Tumbas no yɛ nsa sanku a ɔwɔ tsir kor; ofi kɛse do kesi kakraba do no, wɔfrɛ hɔn premier (anaa manma), bulá na segón. Seseiara wɔtaa frɛ premier no quinto, osiandɛ odzi dwuma kor noara a odzi kan, improvisatory dwuma a quinto yɛ wɔ conga sanku a ɔwɔ Cuba rumba mu no. Wɔ toque masón mu no, bass sanku a ɔwɔ tsir ebien a wɔfrɛ no tamborita (anaadɛ tambora kɛkɛ) dze ndwom a ɔyɛ dɛ no bom na catá no si hɔ. Bio nso, tumberas ne mayora taa bɔ shaker a wɔfrɛ no chachá anaa maruga wɔ agoru no nyina mu. Tumba francesa nhyehyɛɛ no na Cuba rumba bi a ɔwɔ epuei afa mu a wɔfrɛ no tahona wɔ ebusuabɔ[3].

Toques[sesa mu | sesa ekyirsɛm]

Toques etsitsir ebiasa na ɔwɔ hɔ, anaadɛ tumba agodzi ahorow, a emu biara na asaw pɔtsee bi wɔ ebusuabɔ.

Masón. Iyi ne toque a odzi kan. Ɔda ndwom kuw no nyinara edzi na ɔnye asaw a ɔtse dɛ quadrille a tse dɛ contradanza no wɔ ebusuabɔ[3].

Yubá. Dɛm toque yi dzi masón ekyir na ɔfa catá na tumba ebiasa no ho. Wɔdze tumba asaw tsitsir a wɔyɛ no dɛ mbrɛ wɔpɛ na ɔka ho. Yubá ahorow ebien na ɔwɔ hɔ: macota na cobrero.

Frenté (anaadɛ fronté). Ahyɛse no nna ɔyɛ yubá no fa a otwa to, na seseiara wobu iyi dɛ ankorankoro toque. Ɔfa catá, ɔmanpanyin na bulá ho. Wɔbɔ no wɔ sanku no enyim, ɔno ntsi na wɔtoo dzin no.

Wɔbɔ toque foforo a wɔfrɛ no cinta wɔ Santiago de Cuba nkutoo. Wɔfrɛ no dɛm osiandɛ, ɔkɔ do twa dua bi a ɔwɔ kɔla ahorow (cintas) ho hyia, a ɔyɛ kɔkɔɔ, fitaa na bruu.

Asaw[sesa mu | sesa ekyirsɛm]

Asaw a ɔwɔ Tumba Francesa no tse dɛ Haiti Affranchi, a ɔfa nyimpa a wɔtaa hɔn do tẽẽ, a wokitsa hɔn ekyir, a wɔyɛ Fransefo su ho a Afrikafo a wɔyɛ hɔn ho mfonyin wɔ set a otwa to no do no, naaso wɔsaw Tumba Francesa mbom dɛ wɔmmfa ndwonto nndɔɔ so bio . a ɔyɛ ahaban na ndua a wɔdze yɛ ndua. Asawfo no ntar yɛ kɔla na flamboyant[4].

Abakɔsɛm[sesa mu | sesa ekyirsɛm]

Yebotum ehu Fransefo adamoa efi afeha a ɔtɔ do 18 ewiei ber a Haiti Ɔman Enyidan no maa Fransefo etubrafo tuu fii Saint-Domingue, na wɔdze hɔn nkoa baa Cuba Oriente Mantɔw mu no. Odur afeha a ɔtɔ do 19 ewiei, ber a woyii nkoasom fii hɔ wɔ 1886 mu ekyir no, wɔdze Fransefo Ɔdamoa fekuw ahorow sii hɔ wɔ dɛm mantɔw yi mu, tsitsir wɔ Santiago de Cuba na Guantánamo. Hɔn a wɔdze sii hɔ no tse dɛ Afrika cabildo dadaw no wɔ akwan pii do[3].Hɔn a wɔgor no kyerɛ dɛ tumba francesa yɛ Franse-Haiti dze, na wogye to mu dɛ ɔyɛ Haiti a seseiara ɔyɛ Cuba dez. Odur afeha a ɔtɔ do 20 no fa a ɔtɔ do ebien no, na wɔda ho ara yɛ tumbas francesas wɔ Cuba epuei afa mu, tsitsir toque masón. Naaso wɔbɔ toques afofor wɔ nsɛm a ɔfa ho amambra fekuw ahorow mu nkotsee. Tumba francesa fekuw ebiasa da ho ara wɔ hɔ seseiara: La Caridad de Oriente (ahyɛse no nna ɔyɛ La Fayette) a ɔwɔ Santiago de Cuba; Bejuco a ɔwɔ Sagua de Tánamo, Holguín; na Santa Catalina de Riccis (ahyɛse no nna wɔfrɛ no La Pompadour) a ɔwɔ Guantánamo[5].

Hwɛ iyi so[sesa mu | sesa ekyirsɛm]

  • Cuban rumba
  • Music of Cuba
  • Music of Haiti

Mboaedze[sesa mu | sesa ekyirsɛm]

  1. https://en.wikipedia.org/wiki/Fernando_Ortiz_Fern%C3%A1ndez
  2. https://books.google.com.gh/books?id=uspTNzJ_NoYC&redir_esc=y
  3. 3.0 3.1 3.2 https://books.google.com.gh/books?id=XGzKzOH9vawC&redir_esc=y
  4. https://books.google.com.gh/books?id=nhCRJ4u_CYIC&redir_esc=y
  5. https://www.unesco.org/culture/ich/RL/00052