Punto guajiro

Fi Wikipedia

Punto guajiro anaa punto cubano – anaa dza no bɔ nnyɛ dzen punto – yɛ Cuban ndwom no bi a ɔatow, awensɛm a ndwom ka ho. Ɔbɛgyee dzin wɔ Cuba atɔe na mfinimfin mantɔw mu wɔ mfeha 17 mu, na wɔdze kaa ndwom ho wɔ mfeha 18 mu. Ɔwɔ Andalusian na Canary supruw ahyɛse, na ne nyina ka Afrika ndzɛmba bɔ mu wɔ Cuba.

Nkyerɛkyerɛmu[sesa mu | sesa ekyirsɛm]

Kuw na wɔdze dwetaa ahorow bɔ Punto: Spanish dwetaa, ''the Cuban tres'', ''the laúd'' na ''the tiple''. Punto kɔ ma akese a wɔdze dzi dwuma (punteando), sen no mbɔe (rasgueado). Wɔwɔ adzeyɛdze ebiasa: ''the clave'', ''the güiro'' na ''the guayo'' (also a scraper, but of metal). Adwontofo boa hɔn ano ekuwekuw, na wɔboa hɔn nhyehyɛɛ ano. Wɔtow ndwom, anaa wɔyɛ dza wɔmmbɔ adzeyɛdze wɔ ase, a ndze no nnyɛ kor, wɔ ber a kwan da nkyekyɛmu no mu a wɔdze ma adwontofo no dɛ wɔmfa mboaboa hɔn ho wɔ dza odzi do no.

Nna ɔtɔfa bi a wɔkyerɛw ndwom a wodzii kan towee, nna adwontofo binom hɔn dzin no to hɔ. Afe 1935 ahyɛse ber mu no, punto ne dzin ne ngyee no kɔr sor wɔ Cuba kasafir mu. Wɔannyɛ hwee a wɔdze bɛkyerɛw hɔn edwuma, naaso dɛ mbrɛ osi no, nna Aida Bode a ɔyɛ obi a n'ano atsew wɔ kasa ho yɛ obi a n'enyi gye dɛm ndwom yi ho, nna ɔkyerɛɛw ndwom no wɔ aber a wɔdze roto gua. Ekyir yi, afe 1997 mu no, wɔdze n'akyerɛw too gua wɔ buukuu kwan do.

Celina González na Albita toow punto wɔ hɔn edwuma ahyɛse mu, dze kyerɛɛ dɛ ndwom no da ho tse ase, kaansa bi a na nna ɔwɔ n'ewiei ber mu. Celina wɔ ndze a odzi mu wɔ ndwom a wɔagye dzin mu, nna no kuw Campo Alegre a wɔboa no no da nsew. Sɛ ɔba no obi a onyim na n'enyi gye biribi ho a, Indio Naborí (Sabio Jesús Orta Ruiz, b. 30 September 1922) yɛ dzin a odzi mu wɔ punto, ma nna dabiara ɔkyerɛw awensɛm ahorow ma kasafir na amandzɛɛbɔ nkrataa. Ɔsan so yɛ ɔkyerɛwfo a wɔdze no ato gua a ɔdze awensɛm dodow a ɔakyerɛw ka ho, no mu dodow noara wɔ ''political nueva trova edge''.

Punto ahorow[sesa mu | sesa ekyirsɛm]

  • Punto pinareño (punto libre or vueltabajero): fi Pinar del Río atɔe mantɔw mu. ''A free style, with a fluent, melodic line, a slow tempo and a variable meter.''
  • Punto en clave (punto fijo): fi Camagüey na Las Villas mantɔw mu. ''A fixed style with singer maintaining the same tempo and meter''.
  • Punto espirituano: fi Sancti Spiritus mantɔw mu.
  • Punto seguidilla: "nkyekyɛmu ahorow (décimas) a wɔtɔw wɔ aber a akwansi biara nnyi mu, a ndze a obotum egyae ndwom no na wɔdze tow."

Punto nkyerɛkyerɛmufo[sesa mu | sesa ekyirsɛm]

Iyi yɛ punto agofomba a wodzi mu dɛ wɔbɔbɔ hɔn dzin.

Mfeha 20[sesa mu | sesa ekyirsɛm]

  • Juan R. Limendoux
  • Gregorio Morejón
  • Ordóñez Santana
  • Edelmira Vera
  • Pedro de Armas
  • Antonio Camino
  • Justo Vega (Cabezas, 9 August 1900 – Havana 31 January 1993)
  • José Sánchez León (b. San Antonio de los Baños 1899)
  • Pedro Guerra (b. La Salud)
  • Fortún del Sol, Colorín, (b. Cienfuegos)
  • Chanito Isidrón (Calabazar de Sagua, 1903 – Havana, 22 February 1987)
  • Rigoberto Rizo (Madruga, 1907)
  • Adolfo Alfonso
  • Inocente Iznaga (Cienfuegos, 29 December 1930)
  • Martica Morejón (b. 21 June 1942)
  • Guillermo Portabales
  • Ángel Valiente, Angelito, (San Antonio de los Baños, 28 February 1916 – 21 January 1987)
  • Jesús Orta Ruiz, Indio Naborí, (San Miguel del Padrón, Havana, 30 September 1922)
  • Jose Marichal. El Sinsonte de Govea. (Guira de Melena, Habana)
  • Luis Gómez
  • Rene Espinosa
  • Nazario Segura
  • Omar Mirabal
  • Jesús Rodríguez
  • Francisco Reyes Castano "El Cacique Jaruqueno", (Jaruco, Cuba, 24 July 1917–Miami, Florida, April 1978)
  • Jose Antonio Tejeda
  • Paula Garcia Coro, "La Calándria de los Palmares" (Canalete, Pinar del Rio, 16 March 1928; Cleveland, Ohio, USA, 20 August 2013)