Maloya

Fi Wikipedia
Maloya
music genre, type of dance
Subclass ofmusic of Réunion, music of Seychelles Sesa mu
Country of originFrance Sesa mu
Intangible cultural heritage statusNational Inventory of Intangible Cultural Heritage in France, Representative List of the Intangible Cultural Heritage of Humanity Sesa mu
Described at URLhttps://ich.unesco.org/en/RL/00249, https://ich.unesco.org/fr/RL/00249, https://ich.unesco.org/es/RL/00249 Sesa mu

Maloya yɛ Réunion ndwontow kuw ebien no mu kor, mpɛn pii no wɔtoo wɔ Réunion Creole, a wɔdze amambra nsɛnkuw na ndwonto mu nkotoserɛ[1]. Maloya yɛ adze fofor a n'abɔse fi Ebibirim ndwom na Malagasy nkowa na Indiafo edwumayɛfo a wɔwɔ supruw do[2], dɛ mbrɛ ɔwɔ asafo ndwom bi wɔ Réunion, séga. Wiadze ndwom nsɛnkyerɛwfo na enyimdzifo a wonnyi kuw pɔtsee bi mu no, ɔtɔfabi a wɔdze maloya toto Americafo ndwom, birisiifo, mbom hɔn ndzɛmba bi dzi nsɛ. Wohun Maloya dɛ kurow bi a otsiatsia French kurow ne fahodzi do ntsi woyii hɔn edzi wɔ afe 1970s mu[3].

Nkasaho[sesa mu | sesa ekyirsɛm]

Edze toto séga a ɔfa ahoma pii na Aburokyir nsɛnku ho a, maloya amambra kyen na ndwontow mu nkotoserɛ pɛr na wɔdze dzi dwuma. Maloya ndwon dze ɔfrɛ na ngyedo dzi dwuma.

Akyen[sesa mu | sesa ekyirsɛm]

Amambra akyen ahorow nye:

  • roulér - kyen a ne ndze wɔ famu a wɔdze hɔn nsa bɔ
  • kayamb - akasaa tɛtɛr a wonyaa fii ahwer na aba mu
  • pikér - idiophone a wɔdze nkampor ayɛ a wɔdze ndua bɔ
  • sati - dadze tɛtɛr idiophone a wɔdze ndua bɔ
  • bob - a braced, struck musical bow

Botae[sesa mu | sesa ekyirsɛm]

Maloya ndwom no taa fa amanyɛsɛm ho na hɔn nsɛm a ɔyɛ ngyinado no so taa yɛ nkowayɛ na ohia.

Abɔse[sesa mu | sesa ekyirsɛm]

Maloya hɔn tsetse ndwom na asaw no, wɔtaa yɛ no tse ma Ebibiman abɔse pɛpɛɛpɛr, a ɔnye Ebibirim nsɛmanfo atɔrmuadze wɔ twa ka ( "Kaf dwumadzi" na Madagascar ( "servis kabaré"), na ahyɛse ndwontow adzedzi wɔ ahyɛse nkowayɛ supruw do dɔm dodow. Seseiara dze,Danyèl Waro ada Tamil ɔsom mu atɔrmuadze a ɔyɛ kyenbɔ krɔnkrɔn no edzi, a ama Maloya enya dodow wɔ Ebibirim Malagasy na Indian nsunsuando.

Abakɔsɛm[sesa mu | sesa ekyirsɛm]

Woyii Maloya edzi kɛpeem 60s ɔnam ne nkitahodzi soronko a ɔnye creole amambra wɔ no ntsi. Woyii Maloya kuw binom ɔyɛkyerɛ edzi kɛpeem 80s, ɔnam hɔn fahodzi gyedzi na hɔn nkitahodzi a wɔnye Communist Party of Réunion wɔ ntsi.

Ndansa yi dze, maloya ndwontonyi kor a ɔagye dzin nye Danyèl Waro. Ne susudua nye Firmin Viry, ɔno wɔdze enyimnyam nyina ma no dɛ ɔno na ɔgyee maloya fii ɔsɛɛ mu. Françoise Vergès kyerɛ dɛ, maloya ne bagua mu dwumadzi a odzi kan no, Firmin Viry na ɔyɛɛ wɔ afe 1959 mu wɔ Communist Party Maloya a wɔdze yɛɛ amanyɛsɛm na bagua mu anokɔnkɔn a Creole anwensɛmfo bi tse dɛ Waro na ekyir no Ziskakan kuw no so bɛkaa ho. Fitsi dɛ wɔhyɛɛ ase wɔ 1980s, mu no, maloya kuw ahorow bi tse dɛ Ziskakan, Baster, Firmin Viry, Granmoun Baba, Rwa Kaff na Ti Fock, na maloya ndwontokuw a woedzi afora bi tse dɛ séga, zouk, reggae, samba, afrobeat, jazz na rock, agye dzin wɔ supruw do.

Amambra Mfaso[sesa mu | sesa ekyirsɛm]

Wɔkyerɛw Maloya dzin wɔ afe 2009 mu wɔ France UNESCO Amambra Mu Ndzeyɛɛ dzin mu.

Dɛm ndwom edwuma bɔbew yi, nna ɔyɛ 1994 Jean Paul Roig, ne sen a ɔato no dzin Maloya Dousman krataa tsintsim mu.

Hwɛ iyi so[sesa mu | sesa ekyirsɛm]

  • Sega ndwom, Réunion amambra mu ndwom fofor
  • Réunion Ndwom
  • Réunionnais Edzin
  • #Blues-like birisii ndwom edzin

Mboaedze[sesa mu | sesa ekyirsɛm]

  1. https://books.google.com.gh/books?id=TrhClZg65EsC&q=baster+reunion&pg=PA225&redir_esc=y
  2. https://archive.org/details/worldmusic00rich_0
  3. https://www.bbc.co.uk/news/magazine-24300017