Alban Bagbin
| Part of | 8th Parliament of the 4th Republic of Ghana, 7th Parliament of the 4th Republic of Ghana |
|---|---|
| Bɔbea | male |
| Ɔman a ofir do | Ghana |
| Name in native language | Alban Sumana Kingsford Bagbin |
| Dzin a wɔdze ama no | Alban |
| Ebusua dzin | Bagbin |
| Da a wɔwoo no | 24 Fankwa 1957 |
| Bea a wɔwoo no | Upper West Region |
| Languages spoken, written or signed | English |
| N'edwuma | politician, barrister, minister |
| Educated at | University of Ghana, Ghana School of Law, Wa Senior High Technical School |
| Member of political party | National Democratic Congress |
| Religion or worldview | Catholicism |
Alban Sumana Kingsford Bagbin (wɔwoo no 24 Fankwa 1957 ɔyɛ Ghana amanyɛnyi a ɔyɛ Ghana mbrahyɛbagua no Titsenanyi mprempren. Ɔyɛ Ɔmampanyin a ɔhwɛ akwahosan do wɔ Ghana aban mu fir Sanda 2012 kesii Kwakwar 2013 ber a Hanny-Sherry Ayettey faa dzibea no.[1][2][3][4][5] Nna ɔyɛ mbrahyɛbaguanyi ma Nadowli West mansin a ɔwɔ Ghana Atɔe afamu Mantɔw mu no mu wɔ Ghana mansin a ɔtɔ do 4 ne mbrahyɛbagua a ɔtɔ do kor (1ɔ, ebien (2ɔ, ebiasa (3ɔ, anan (4ɔ, enum (5ɔ, esia (6ɔ na euson (7ɔ mu. Osii akan maa ɔmampanyin kandzifo dzibew wɔ National Democratic Congress wɔ afe 2019 mu naaso ekyir yi odzii nkogu wɔ nkan Ɔmampanyin John Dramani Mahama enyim.[6] Wɔ 7 Sanda 2021 mu no wɔpaaw Bagbin dɛ Ɔkasafo wɔ Mbrahyɛbagua a ɔtɔ do awɔtwe (8ɔ a ɔwɔ Ɔman a ɔtɔ do anan no mu.[2][7]
Ɔbra Ahyɛse Na Nwomasua
[sesa mu | sesa ekyirsɛm]Wɔwoo Alban Sumana Kingsford Bagbin wɔ 24 Fankwa 1957 maa Sansunni Bagbin na Margaret B. Bagbin a hɔn ebien nyinara yɛ ekuafo.[8][9] Ɔyɛ mba baakron a ɔtɔ do anan. Ɔyɛ Dagaaba ebusuakuw no mu nyi. Ofi Sombo, Etsifi Atɔe Mantɔw no mu wɔ Ghana. Alban Bagbin suaa adze wɔ Wa Ntoado Skuul na Tamale Ntoado Skuul mu. Onyaa Bachelor of Arts abɔdzin krataa wɔ Mbra na Borɔfo kasa mu wɔ Ghana Suapɔn mu wɔ afe 1980 mu.[10]
Ɔkɔr Ghana Mbra Skuul a ɔwɔ Makola wɔ Accra a ɔno ekyir no wɔfrɛɛ no dɛ ɔmbɛyɛ mbranyimfo wɔ afe 1982 mu.[11] Bagbin so nyaa Executive Masters wɔ Aban na Akannyifo mu wɔ Ghana Institute of Management na Public Administration (GIMPA).[12]
Edwuma
[sesa mu | sesa ekyirsɛm]Bagbin yɛɛ edwuma dɛ Ɔkyerɛwfo a ɔyɛ edwuma wɔ Akontaabu Dwumadzibea no mu wɔ Akontaabu na Akontaabu Dwumadzibea no mu fi 1980 kesi 1982.[10] Ɔyɛɛ edwuma dɛ Personnel Manager wɔ nkan Ɔman Ahɔhodan Kuw a nna ɔyɛ Ambassador na Continental Hotels wɔ 1982 na 1983 ntamu hɔ, ansaana orutu akɔ Libya akɛkyerɛ Borɔfo kasa wɔ Tripoli wɔ Suk Juma Ntoado Skuul mu.[10]
Wɔ ber a Bagbin sanee ba Ghana wɔ afe 1986 mu ekyir no, ɔdze no ho kɔbɔɔ Akyem Chambers, mbra edwumakuw a ɔyɛ mbranyimfo, afotufo na ɔmamfo notaries. Dɛ́ mbranyimfo, ewiei koraa no ɔsɔree bɛyɛɛ ɔhokafo.[10] Ber a nna ɔreyɛ edwuma wɔ Okyeman Chambers, wɔ afe 1989 na 1992 ntamu no, wɔpaaw no dɛ Nii Ngleshie adehye ebusua a ɔwɔ James Town, Credit Unions Association of Ghana (CUAɔ na ankorankor edwumayɛkuw afofor pii a ɔwɔ Accra mu no ekyir mbranyimfo.
Ber a ɔyɛɛ edwuma wɔ Okyeman Chambers mfe 7 ekyir no, otui fii hɔ wɔ afe 1993 mu na ɔdze besi ndɛ no ɔyɛ Law Trust edwumakuw no hokafo, mbra edwumakuw a ɔyɛ mbra ho edwumayɛfo, afotufo na ɔmamfo notaries.[10]
Amanyɛsɛm
[sesa mu | sesa ekyirsɛm]Bagbin yɛ Ɔman Demokrasi mbrahyɛbagua (NDCɔ no mu nyi. Wodzii kan paaw no dɛ ɔnkɔ mbrahyɛbagua no mu wɔ afe 1992 Ghana Amansan Ambatow no mu. Ogyinaa Nadowli Atɔe afamu Mantɔw mu no ananmu wɔ Etsifi Atɔe Mantɔw mu no mu. Wɔ afe 2006 mu no, Bagbin dze n’adwen too gua dɛ ɔbɛper ɔmampanyin wɔ afe 2008 mu wɔ NDC tekitsi do, naaso oenngyina hɔ amma primaries no da.[13] Ɔbɛyɛɛ Majority Leader wɔ Ghana mbrahyɛbagua no mu wɔ afe 2009 mu.[14]
Wɔ cabinet nsesae bi ekyir wɔ Sanda 2010 mu no, Ɔmampanyin Mills paaw no dɛ Ɔsomfo a ɔhwɛ Nsu, Edwumayɛ na Adan do.[15][16] Ɔsan so yɛɛ mbrahyɛbagua no Kannyifo dodow noara wɔ Ɔmampanyin dadaw John Mahama dzibea ber ase, odzii Benjamin Kunbuor a wɔpaaw no dɛ Ɔman Bambɔ ho soafo no ananmu.[17] Ɔsan so yɛɛ mbrahyɛbagua no Tsirtsenanyi Abedziekyir a ɔtɔ do ebien fi Sanda 2017 kesii Sanda 2021.[18]
Afe 1996 Abatow
[sesa mu | sesa ekyirsɛm]Wɔ afe 1996 mu no, Bagbin dzii nkunyim wɔ Nadowli North nkongua no do dze mba 12,605 wɔ ambatow 16,485 a ɔfata a wɔtowee no mu, a ɔkyerɛ 76.46% kyɛɛn NPP Lawrence Banyen a ɔtoow amba 2,213 a ogyina hɔ ma 13.42%, Yuoni Moses Vaalandzeri a ofi PNC no toow amba 1,490 a ogyina hɔ ma 9.04% na Baslide Kpemaal mu NCP no toow amba 177 a ogyina hɔ ma 1.07%.[19]
Afe 2000 Ambatow
[sesa mu | sesa ekyirsɛm]Wɔ afe 2000 Ghana ambatow mu no, wɔkoraa Bagbin do dɛ mbrahyɛbaguanyi ma Nadwoli Etsifi afamu mantɔw no.[20] Odzii nkunyim wɔ ambatow no mu dze ambatow 9,004 wɔ ambatow a wɔtowee nyinara mu, a ɔnye 58.60% yɛ pɛ wɔ Ɔbenfo Anleu-Mwine D.B, ɔkannyifo a ɔdze nye ho, Clement Kanfuri Senchi a ɔfir Peoples National Congress, Ningkpeng Pauline a ofi Fofor no mu Ɔman Ho Dɔ Kuw, John Bayon Boniface Wetol, Domayele Marcel Aston a ofi Ɔman Nsakrae Kuw a ɔwɔ United Ghana Kuw no mu a onyaa, ambatow 2,089, ambatow 718, ambatow 145 na ambatow 0.
Afe 2004 Ambatow
[sesa mu | sesa ekyirsɛm]Wɔ afe 2004 mu, ansaana ambatow no reba no, wɔkyekyɛɛ Nadwoli North mu yɛɛ no amansin ebien, Nadwoli West na Nadwoli Epuei amansin. Wɔpaaaw Bagbin dɛ mbrahyɛbaguanyi maa Nadowli Anafo mantɔw no wɔ afe 2004 ambatow mu. Wɔdze ambatow 11,296 paaw no wɔ ambatow 22,349 a ɔfata nyinara mu a ɔnye 50.5% yɛ pɛ. Wɔpaaw no kyɛn Clement K. Senchi a ofi Nyimpa Ɔman Nhyiamu no mu, Daniel Anleu-Mwine Baga a ofi Ɔman Ho Dɔ Kuw Fofor no mu, Sasuu Bernard Kabawunu a ofi Nhyiamu no Nyimpa Kuw no mu, Bisung Edward a ofi Democratic Nyimpa Kuw no mu na Dapilaa Ishak a ɔyɛ ɔkannyifo a ɔdze nye ho a wonyaa ambatow 625, ambatow 5,297, ambatow 152, ambatow 188, ambatow 4,791.
Mbrahyɛbagua Mu Kyeame
[sesa mu | sesa ekyirsɛm]
Sanda 7, 2021, wɔpaw Bagbin dɛ Mbrahyɛbagua mu Kyeame wɔ Ghana Mbrahyɛbaguamu. Mbrahyɛbaguafo no na wɔpaw wɔ National Democratic Congress na odzii Mike Oquaye no do konyim, a wɔpaw no dɛ ogyina mma New Patriotic Party amanyɛkuw no.[2][21] This marked a historic milestone in the country’s democratic journey. Bagbin’s election was notable as he became the first Speaker of Parliament chosen from the opposition party in Ghana’s history.[2][21]
N'abrabɔ
[sesa mu | sesa ekyirsɛm]Bagbin awar Alice Adjua Yornas Bagbin, a ɔyɛ Dwumadzi sohwɛfo wɔ UNICEF Dwumadzibea a ɔwɔ Ghana. Bagbin yɛ Kristonyi na ɔsom dɛ Roma Katoleknyi.
Mboayɛdze
[sesa mu | sesa ekyirsɛm]- ↑ "Bagbin is Speaker for 8th Parliament". MyJoyOnline.com (in American English). 7 January 2021. Retrieved 2021-01-07.
- ↑ 2.0 2.1 2.2 2.3 Carrey, Kelvin (2021-01-07). "Alban Bagbin elected Speaker of 8th Parliament". 3NEWS (in American English). Retrieved 2021-01-07.
- ↑ "Petition Parliament over exclusion from parliamentary polls – Bagbin to SALL residents". Citinewsroom - Comprehensive News in Ghana (in American English). 2021-05-18. Retrieved 2021-05-18.
- ↑ "Speaker Alban Bagbin urges SALL residents to petition Parliament - MyJoyOnline.com". Myjoyonline. (in American English). 18 May 2021. Retrieved 2021-05-18.
- ↑ Online, Peace FM. "Speaker Not An MP, For What Reason Will Gov't Gag Him? - Egyapa Mercer Quizzes". Peacefmonline- Ghana news. Retrieved 2022-01-24.
- ↑ Africa, Daily Guide (2012-01-26). "4 Ministers Sacked In Cabinet Shake-up". News Ghana (in American English). Retrieved 2021-01-08.
- ↑ "We may never be able to rely on Bagbin for successful government business - Deputy Speaker - MyJoyOnline.com". Myjoyonline (in American English). 2022-01-23. Retrieved 2022-01-24.
- ↑ "Parliament of Ghana". parliament of ghana. Retrieved 2020-08-03.
- ↑ "DAGAABA (Dagaaba (Dagarti/Dagara) People". Dagaaba (Dagarti/Dagara) People. Retrieved 1 February 2021.
- ↑ 10.0 10.1 10.2 10.3 10.4 Boakye, Edna Agnes (2021-01-07). "Profile of Speaker of 8th Parliament, Alban Bagbin". Citinewsroom - Comprehensive News in Ghana (in American English). Retrieved 2021-02-12.
- ↑ "Hon. Alban Sumana Kingsford Bagbin (NDC) (Nadowli West)". Upper West » Members Of Parliament » Profile. GhanaDistricts.com. Archived from the original on 2011-07-11. Retrieved 2010-01-27.
- ↑ "Alban Bagbin: 10 important facts about Ghana's 8th Speaker of Parliament". ghanaweb. (in English). 2021-01-07. Retrieved 2021-01-08.
- ↑ "Bagbin to run for presidency". ghanaweb. (in English). 30 November 2001. Retrieved 2017-12-15.
- ↑ Ghana Parliamentary Register 1992-1996. Ghana Publishing Corporation. 1993. p. 353.
- ↑ "President Mills reshuffles Ministers". General News of Monday, 25 January 2010. Ghana Home Page. Archived from the original on 29 January 2010. Retrieved 2010-01-26.
- ↑ "Reshuffle Blues: Sena Dansua Heads Sports Ministry". General News of Tuesday, 26 January 2010. Ghana Home Page. Archived from the original on 29 January 2010. Retrieved 2010-01-26.
- ↑ "Alban Bagbin Confirmed As Majority Leader of Parliament. He is considered as the all time legislature in the democratic history of Ghana". The Accra Report.
- ↑ "We're yet to debate new chamber project - Alban Bagbin". Citi Newsroom (in American English). 2019-07-03. Retrieved 2019-07-06.
- ↑ FM, Peace (17 December 2014). "Ghana Election 1996 Results - Nadowli North Constituency". Ghana Elections - Peace FM. Retrieved 2020-10-09.
- ↑ FM, Peace (17 December 2014). "Ghana Election 2000 Results - Nadowli North Constituency". Ghana Elections - Peace FM. Retrieved 2020-09-02.
- ↑ 21.0 21.1 Agyeman, Adwoa (2021-01-04). "NPP chooses Prof Mike Oquaye as Speaker of Parliament". Adomonline. (in American English). Retrieved 2021-01-16.